Badanie nieistniejącego licznika
Podstawą rozliczeń odbiorcy ze sprzedawcą energii elektrycznej są wskazania układu pomiarowo-rozliczeniowego. Z tego względu zagadnienie prawidłowości wskazań licznika ma pierwszorzędne znaczenie dla należytego wykonania zobowiązania. Błąd wskazań może powodować nieuzasadnione wzbogacenie bądź to po stronie przedsiębiorstwa energetycznego, bądź to po stronie odbiorcy, prowadząc do naruszenia ekwiwalentności świadczeń właściwej umowie sprzedaży (kompleksowej). Dostrzegając istotność wskazanej kwestii prawodawca w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4.05.2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. 2007, Nr 93, poz. 623) uregulował zasady badania prawidłowości działania układu po-miarowo-rozliczeniowego.
Zgodnie z treścią § 43 ust. 1 ww. rozporządzenia, przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej na żądanie odbiorcy, dokonuje sprawdzenia prawidłowości działania układu pomiarowo-rozliczeniowego nie później niż w ciągu 14 dni od dnia zgłoszenia żądania. Sprawdzenie to jest dokonywane przez samo przedsiębiorstwo energetyczne bez udziału jednostki zewnętrznej. Jednakże odbiorca lub operator systemu dystrybucyjnego ma prawo żądać, laboratoryjnego sprawdzenia układu pomiarowo-rozliczeniowego (§ 43 ust. 2). Ponadto odbiorca, w ciągu 30 dni od dnia otrzymania wyniku badania laboratoryjnego może zlecić wykonanie dodatkowej ekspertyzy uprzednio badanego licznika. Przedsiębiorstwo energetyczne ma natomiast obowiązek umożliwić przeprowadzenie takiej ekspertyzy. Wyniki opisanych powyżej badań są podstawą rozliczeń między stronami. W razie wykazania nieprawidłowości wskazań licznika może zahodzić konieczność dokonania korekt uprzednio wystawionych faktur VAT.
Konieczność badania licznika może wystąpić również już na etapie postępowania sądowego. Będzie tak najczęściej w przypadku dochodzenia przez przedsiębiorstwo energetyczne roszczeń związanych z nielegalnym poborem energii, a także w sytuacji, gdy odbiorca kwestionuje prawidłowość działania licznika w sprawie o zapłatę należności za pobraną energię elektryczną. Innym przypadkiem będzie spór dotyczący zasadności samej opłaty za badanie licznika przeprowadzone w trybie § 43 ust. 2 ww. rozporządzenia. W tego rodzaju sprawach przedsiębiorstwo energetyczne wykazując zasadność swoich roszczeń powinno zawnioskować o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu elektryczności. Biegły energetyk badając licznik ustali prawidłowość jego działania, względnie przyczyny nieprawidłowości.
W sprawie stanowiącej asumpt do niniejszego artykułu odbiorca zażądał sprawdzenia licznika, a później laboratoryjnego badania. Badanie takie zostało przeprowadzone przez zewnętrzną jednostkę i potwierdziło prawidłowość działania układu pomiarowo- rozliczeniowego. Pomimo powyższego odbiorca nie uregulował należności wynikających ze wskazań licznika. W takiej sytuacji spółka obrotu reprezentowana przez Kancelarię DKK wszczęła postępowania o zapłatę.
Do pozwu została załączona m. in. ekspertyza opracowana w czasie laboratoryjnego badania licznika.Ekspertyza ta stanowiła de facto tzw. opinię prywatną. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem opinia prywatna nie ma szczególnej mocy dowodowej (właściwej opinii biegłego sądowego) i jest traktowana jedynie jako stanowisko strony wyrażone w szczególnej formie, względnie jako dowód z dokumentu prywatnego (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29.01.2014 r., I ACa 1302/13, wyrok SN z dnia 24.07.2014 r., II CSK 569/13).
W toku postępowania pozwany odbiorca nadal kwestionował prawidłowość działania układu pomiarowo-rozliczeniowego. W związku z powyższym powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego energetyka na okoliczność, że licznik działał prawidłowo. Gdy sąd zwrócił się do operatora systemu dystrybucyjnego o udostępnienie licznika biegłemu okazało się, że w międzyczasie licznik został zezłomowany. Okoliczność ta spowodowała zmianę tezy dowodowej w zakresie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego energetyka w kierunku oceny prawidłowości czynności i ustaleń dokonanych w toku laboratoryjnego badania licznika poprzedzającego postępowanie sądowe, na podstawie załączonej do pozwu ekspertyzy. Biegły energetyk potwierdził prawidłowość czynności w toku badania laboratoryjnego oraz wskazał, że uszkodzona osłona licznika nie miała wpływu na prawidłowość wskazań licznika. Opinia biegłego energetyka w powiązaniu z ekspertyzą z jego laboratoryjnego badania stanowiły dla sądu podstawę wydania wyroku zasądzającego roszczenie spółki obrotu (wyrok Sądu Rejonowego w Zgierzu z dnia 2.03.2016 r., I C 2604/13). Pozwany odbiorca nie odwołał się od wyroku sądu pierwszej instancji.
W opisanej sprawie opinia biegłego sądowego nadała waloru dowodowego prywatnej ekspertyzie opracowanej przed wszczęciem po- stępowania. Pomimo braku licznika, biegły sądowy posiadający wiadomości specjalne mógł się wypowiedzieć co do okoliczności spornych w sprawie oraz co do samej opinii prywatnej. Z podobną sytuacją będziemy mieć do czynienia wówczas, gdy powód dysponuje jedynie ekspertyzą Urzędu Miar, a licznik został zniszczony lub ponownie legalizowany. Jeżeli w ekspertyzie Urzędu Miar wskazano, dla przykładu duży błąd dodatni przekładni, to okoliczność tę należy uznać za udowodnioną, gdyż sama ekspertyza Urzędu Miar jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. (dokument sporządzony w ramach ustawowych kompetencji Urzędu). Natomiast przyczyny dodatniego błędu (oddziaływanie na licznik silnym zewnętrznym polem magnetycznym – nielegalny pobór energii) powinny zostać udowodnione przez powołanie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu elektryczności. W tym wypadku biegły energetyk może wydać opinię nawet nie mając możliwości zbadania spornego licznika.
Autor: Adam Kowalski